Winter in Zuid Afrika

Lieve mensen,

Op dit moment zit ik aan de thuis aan de keukentafel. Buiten is het al donker, Lodewijk ligt naast de computer op een krant te slapen. Een soepje staat te pruttelen op het gasfornuis en een brooddeeg staat te rijzen in zijn bakblik. Winter in Zuid Afrika!
Natuurlijk wordt het lang niet zo koud als in Nederland. Overdag schijnt nog altijd de zon lekker en ’s avonds koelt het af zodat je een trui en lange broek aanmoet. De dagen zijn alleen wel net zo kort; het is al om kwart voor 5 ’s middags hartstikke donker.
De zusters in het ziekenhuis zijn zeer onder de indruk van deze intense kou. Ze kruipen het liefst de hele dag samen in het kantoortje met 2, soms wel 3 elektrische kacheltjes aan. Ze klagen steen en been over de helse temperaturen, pijnlijke gewrichten en hongerige magen. Een goede reden zelfs voor een aantal om helemaal niet naar het werk te komen.
Gelukkig maar dat de patiënten er hetzelfde over lijken te denken; het is hartstikke rustig in het ziekenhuis. Geen weer nu dus om ’s avonds bier te drinken en elkaar te besteken met messen. Geen weer om hun doodzieke HIV familielid naar het ziekenhuis te brengen. Geen weer voor de ambulance om zieke mensen te brengen over onze immer slechter wordende zandweg.

De laatste maanden ben ik veel op pad geweest buiten Isilimela. Zo heb ik een 2-weekse training gedaan op het gebied van anesthesie in een groot ziekenhuis in Port Elisabeth. Een ziekenhuis alleen voor zwangeren; prenatale zorg, verloskamers en 3 operatiekamers waar de hele dag keizersnedes werden gedaan. Het was een interessante ervaring om te zien hoeveel vrouwen lagen te wachten op een “spoed”keizersnede. Nog interessanter waren de redenen om keizersnedes te doen, totaal anders dan we in Nederland (en Isilimela!) zouden doen. Ik ben in Nederland erg opgeleid met het idee om alleen een keizersnede te doen in noodgevallen. Een snee in de baarmoeder brengt namelijk voor de volgende zwangerschap heel wat risico’s met zich mee (scheuren van de baarmoeder tijdens de weeën etc.). In Port Elisabeth werd echter bij iedere iets verhoogde bloeddruk, iedere kleine hapering in de hartslag van de baby of dames met al 1x eerder een keizersnede, opnieuw een keizersnede gedaan.
Ik kwam natuurlijk voor de anesthesie wat betekende dat ik de hele dag ruggenprikken (en soms ook algehele narcose) moest toedienen. Het was echt leuk om weer eens in een onderwijs situatie te zitten, hoewel ik moet toegeven dat, naast een praktische ruggenprik, ik anesthesie toch eigenlijk niks vind.
Aan het einde van de training ben ik naar Kaapstad gevlogen om mijn collega Steven en familie van collega Annelieke te ontmoeten. Wat een prachtige stad zo aan de zee met de Tafelberg als een soort theaterdecor erachter. Het uitzicht vanaf de Tafelberg was natuurlijk heerlijk (zeker na een klim van 1000 meter!) evenals het eten, de luxe winkels en de zeehonden in de haven. Robbeneiland was erg indrukwekkend, vooral doordat een ex-gevangene ons met beeldende verhalen rondleidde op het eiland. Op die plek zijn jarenlang door vele actieve ANC leden plannen gesmeed voor de bevrijding van hun eigen land! Er werden zelfs bewakers betrokken in het plan en ’s avonds werd er door Nelson Mandela les gegeven in de gemeenschappelijke badkamer, kun je je voorstellen?
Zo onderweg in de auto vanuit Kaapstad richting Isilimela merkte ik goed het immense verschil van de West-kaap en onze regio, de Oostkaap. De wegen zijn in tegenstelling tot bij ons goed, winkels ruim voorzien, de stroom valt niet uit, geen zwaaiende kinderen langs de weg en……bijna alleen maar witte mensen. De apartheid mag dan officieel wel afgeschaft zijn, in de praktijk is er veel verschil tussen wit en zwart.
Op de laatste dag van dit tripje hebben we helaas onze huurauto met topsnelheid in de poeier gereden doordat een dronken man op onze weghelft reed. Gelukkig is iedereen er relatief ongeschonden uitgekropen. Maar in de weken daarna in Isilimela merkte ik toch dat mijn rijstijl wat achterdochtiger is geworden. En ook rijden in het donker heb ik voorlopig afgezworen.
Het bezoek aan Nederland in verband met de operatie van Ted deed de schrik snel vervagen. Gelukkig is alles goed gegaan en kon ik met een gerust hart op vakantie met Benno. We hebben een groot stuk van de (noord-)oostkant van Zuid Afrika gezien; beestjes gekeken in Krugerpark, krokodillen gevoerd in St Lucia en heerlijk gezweefd tussen de boomtoppen in de Drakensberg. Wat is er toch veel te zien en te doen in Zuid Afrika en wat is alles toch prachtig, het ene uitzicht is werkelijk nog mooier dan het andere. We hebben het enorm naar ons zin gehad wat het afscheid daarna niet makkelijk maakte.

Inmiddels ben ik weer terug op mijn post in Isilimela en is de tijd voor (jongens) besnijdenissen aangebroken! Nelson Mandela schrijft er mooi over in zijn biografie en als ik de jongens hier vraag lijkt het ritueel in al die jaren niets te zijn veranderd; De Xhosa cultuur schrijft voor dat alle jongens op ongeveer 16 jarige leeftijd klaar zijn om volwassen te worden door besneden te worden. Het ritueel gaat gepaard met een aantal weken “besnijdenisschool”. In die weken wordt je voorbereid op je leven als echte volwassen man. Van oudsher gebeurde dit allemaal in de bossen, ver weg van de dorpen maar tegenwoordig worden er een aantal hutten aan de rand van het dorp gebruikt waarin men dan, voor het “bush”effect bladeren en takken op de vloer legt. De besnijdenis gebeurt door een (voor mij) geheimzinnige onbekende, zonder verdoving en met een kennelijk niet al te steriel mes. Hierna wordt er een soort verband van bladeren om de piemel gelegd die erg strak zit, wat de bloeding natuurlijk wel stelpt maar, als het te lang blijft zitten, ook problemen geeft in de doorbloeding. Na het ritueel wordt er iets (vroeger zelfs de hele hut) verbrand om het achterlaten van de kindertijd te symboliseren. Daarna treedt hij officieel toe in de wereld van volwassenheid. Dit wordt vaak door de hele familie gevierd met lekker eten, muziek en cadeautjes (bv een vetgemest kalf!)

Helaas gaan er dingen mis en dat zorgt ervoor dat ik al heel wat piemels heb mogen bekijken in het ziekenhuis. Gisteren nog kwam er een lading van 50 jongens naar de polikliniek! Ze zijn allemaal naakt met een deken om zit heen geknoopt. Hun gezicht en lijf ingesmeerd met witte modder, een beetje spookachtig gezicht. Sommigen hebben geen deken en hebben een korte broek in stukken geknipt zodat de stof als een rieten rokje om hun billen hangt. Sommigen kunnen het af met een kuurtje antibiotica, andere moet ik in slaap brengen om hun zaakje te ontdoen van dood weefsel en pus. Anderen heb ik verwezen naar het grote ziekenhuis in Umtata omdat er in de helft van hun piemel geen leven meer zit. Bij een jongen ging de infectie zelfs zo ver door dat hij er doodziek van werd! De politie weet van deze zaak en eerder heb ik eens een krantenartikel gelezen over iemand die veel complicaties veroorzaakte met zijn besnijdenissen. Hij kreeg een boete en is daarna direct weer aan de slag gegaan! Zuid Afrika blijft me verbazen.

Inmiddels is de soep klaar en is het brood gaar (wat is het toch simpel om zelf brood te bakken!). Helaas is door het auto ongeluk ook mijn computer kapot gegaan en lukt het nog niet zo gauw om foto’s op de site te zetten, met excuses daarvoor.

Veel liefs, Bregje