Nieuwe huisgenoot!

Lieve mensen,

De weken vliegen voorbij en het is dus weer hoog tijd dat ik jullie weer eens wat nieuws breng over het leven hier in Isilimela.
Na een paar zeer geslaagde weken in Nederland, waarin ik trotse tante van mijn nichtje Renna ben geworden, ben ik inmiddels weer midden in het leven hier in en rond het ziekenhuis.

Op het moment van mijn vertrek regende het vrijwel elke dag hard en lang, de echt regentijd. De toch al slechte weg naar het ziekenhuis was veranderd in een kolkende rivier. Grote diepe sleuven zorgden ervoor dat alleen de 4x4 cars nog maar het ziekenhuis konden bereiken. Een dag was de rivier zelfs zo hoog gestegen dat de brug onder water stond. Er kon geen patiënt het ziekenhuis bereiken!
Belangrijkste verschil toen ik terugkwam was dus dat de weg een stuk verbeterd was. Er zijn, nu nog steeds, een soort gekke bulldozers bezig om met stukken steen een gladdere weg te maken. Wat een verschil! Ineens kon je in een half uur naar de verharde weg komen, in plaats van, hiervoor, ruim een uur. Ook bij de ambulanceservice merken we het verschil, de ambu kwam laatst al na 2 uur, in plaats van na de door ons zo gefrustreerde 6 tot 7 uur.
Inmiddels zijn er weer wat fikse buien gevallen en beginnen ook de geplette stenen te schuiven. Mij benieuwen hoe lang we hier profijt van gaan hebben. Een van de ziekenhuis drivers vertelde me laatst dat er plannen zijn om de boel te asfalteren, de spullen zouden zelfs al ergens klaar staan! Ik vrees alleen dat ook dit voornemen op de stapel “wordt vervolgd” ligt, net als de operatiekamerlamp die nog altijd stuk is en de toiletten op de afdeling die nog nooit goed hebben doorgespoeld.

Ander interessant nieuwtje was de bouw van een “nieuwe” OK! Helemaal nieuw wordt hij niet want deze ruimte was vroeger een OK maar is later ingericht als zwangerenzaal. Het idiote is dat we op de begane grond twee prima operatiekamers hebben (ok, de lamp is kapot maar toch). We gebruiken er hier maar een van, dus een gebrek is er zeker niet. Toch werd er besloten om de zwangeren naar het eind van de gang, een deel van de kinderafdeling, te sturen en meteen het fraaie raam dicht te metselen! Motivatie voor deze volksverhuizing is dat men (wie eigenlijk?) vind dat er een operatiekamer dicht bij de verloskamers moet zijn! En aangezien er ’s nachts geen “porters” (lees: oudere dames die patiënten op en af strechers tillen en rondrijden door het ziekenhuis) zijn, is het handiger om de operatiekamer te verhuizen dan iemand (bv security) te vragen de patiënten te vervoeren. Jullie voelen mijn frustratie door de zinnen heen, want wat mij betreft is dit hele plan zonde geld. We hebben de ruimte nodig voor zwangeren en de voorbereiding van een zwangere voor een keizersnede is meestal toch al zo traag (formulieren!) dat een klein ritje naar beneden echt niet uit maakt.
Inmiddels is de ruimte veranderd in een koud en donker hok, waaruit, zeker niet binnenkort, of misschien wel nooit, een compleet uitgeruste OK zal uitrijzen. We zullen zien.

Opvallend is dat sinds de werkzaamheden op deze OK er zeer regelmatig problemen met de stroom zijn. We hebben dan wel een generator, maar die voorziet alleen de verlichting op de poli maar niet die van de verloskamers (en van de vacuümpomp!). Tropische praktijken dus ’s avonds en ’s nachts bij een lastige bevalling, kaarsje aan, mobieltjes erbij voor wat extra licht. Gelukkig kunnen de meeste verloskundigen er wel om lachen.

Mazzel dus dat de lastigste bevalling sinds mijn verloskunde carrière op klaarlichte dag was en mijn collega’s voor hulp aanwezig. Ik werd ’s morgens gebeld doordat er een wat oudere dame, met al 3 kinderen, kwam bevallen maar men vond 2 hartslagen met de doptone. Zou dit misschien een tweeling kunnen zijn? Goede vraag natuurlijk.
Bij aankomst in het ziekenhuis was de (voor de bevalling al gigantische-) mevrouw al aan het persen en was ze volledig ontsloten. Maar wat ging het moeizaam! Ze perste en perste maar het kind leek geen millimeter op te schieten. De vacuüm moest er nog aan te pas komen want de hartslag van de baby zakte steeds dieper. Het hoofd werd geboren, althans tot aan de kaaklijn.......inderdaad, het bleek een enorm kind! Helemaal geen tweeling dus. Het probleem met enorme kinderen is dat de schouders te breed zijn om door het bekken te kunnen. Er zijn verschillende trucjes om te proberen de schouders toch onder het bekken door te krijgen dus die heb ik allemaal geprobeerd. Niks hoor, muurvast, geen beweging in te krijgen! Het zweet droop alweer lekker over mijn rug toen we, samen met twee collega’s, alle trucjes nog eens herhaalden. Na een flink “knappend” geluid (bovenarmpje gebroken) kwam de achterste schouder toch om de hoek en kon ik ook de voorste grijpen. Ai, ai, ai wat een kracht was hiervoor nodig! Het kind was natuurlijk nogal aangedaan maar krabbelde redelijk op. Wat bleek: 4,6 kg! En dat in (hongerend?!) Afrika!
De moeder zelf was nogal onder de indruk van ons optreden, dit had ze zelf thuis nooit gekund, realiseerde ze zich.

Verder nog steeds veel zwangere jonge meiden met HIV. Laat naar het prenatale onderzoek gegaan (of helemaal niet) en dus ook geen medicijnen geslikt in de zwangerschap om transmissie van moeder naar kind te voorkomen. Het is soms wel om moedeloos van te worden. Hoe komt het toch dat de consequenties en risico’s van HIV zich niet lijkt door te dringen in het hoofd van deze meiden? Zijn ze teveel geschrokken en willen ze er verder liever niet over praten (en dus ook niet naar de prenatale controle komen?)? Is het een te groot taboe en zijn ze bang dat men erachter komt? Is het probleem minder groot omdat zoveel mensen het al hebben? Ik denk dat al deze redenen voor veel meiden gelden. Heel erg lastig voor mij om te praten over anticonceptie en de manieren om HIV te voorkomen. Er wordt wat afgegiecheld als ik weer eens een condoom uitpak! Ik hoor zo vaak dat de vriendjes een condoom weigeren. En als ik vraag om het vriendje de volgende keer mee te nemen om zich ook te laten testen beloven ze dat trouw. In werkelijkheid heb ik er nog nooit een gezien.
Het vrouwencondoom lijkt een uitkomst, maar ook die heb ik eens nader bestudeerd en ik weet zeker dat vrouwen zich hiermee niet ongemerkt kunnen beschermen tegen HIV.

Vanaf het begin van dit jaar zijn we begonnen met maandelijkse bezoeken aan de klinieken. Het is een hele belevenis, maar moet ook echt nog in zijn goede vorm gegoten worden. Op dinsdags en woensdags rijdt een van ons naar een van onze 9 klinieken, dichtbij en ver weg (maximaal 1,5 uur rijden). Het is heel bijzonder om zo door de heuvels te slingeren tussen de dorpen door op zoek naar weer een kliniekje. Vaak een klein gelig gebouwtje met een of twee ruimtes voor consulten, een ruimte voor prikken en verbanden en een wachtruimte. Een echt tropengevoel!
Bij de kliniek werken veelal geen dokters maar ervaren verpleegkundigen die alle basale gezondheidsproblemen zien en regelen. Een aantal klinieken doen ook bevallingen. Het leuke aan de klinieken is dat iedereen elkaar kent. De verpleegkundigen kennen alle patiënten, dus mocht er iemand niet op komen dagen dan wordt de buurman gevraagd om hem/haar even te gaan halen.
Wat me opvalt is dat de patiënten van de klinieken nog veel armer zijn dan hier in Isilimela. Wij zien hen niet omdat ze domweg geen geld hebben om naar ons toe te komen.
De verpleegkundigen proberen om de “speciale patiënten” te selecteren voor de dag van ons bezoek. Dat blijkt echter niet altijd even gemakkelijk; als het nieuws zich verspreid dat er een (witte!) dokter in de buurt is, wil iedereen wel een plekje in de rij. Het is weer heel anders werken zo met een nog beperkter aanbod aan medicijnen en geen röntgenfoto’s. En ook doorverwijzen naar ons ziekenhuis is dus heel lastig in verband met financiën (“dure” transportkosten!). Aan het einde van de dag kunnen we de ziekste mensen achter in de auto meenemen voor opname in het ziekenhuis.

Bij een van deze clinic visits heeft mijn collega Annelieke wel een heel bijzonder “patientje” mee terug genomen naar Isilimela; een verweest klein zwart/wit poesje! Ze kroop tijdens de consulten op haar schoot en sliep daarna spinnend op haar tas. Een nieuwe huisgenoot! Inmiddels luistert ze (nou ja, luisteren) naar de naam Lodewijk en is ze hier helemaal thuis. Ze jat alles wat ze maar kan van het aanrecht, brengt dagelijks verse trofeeën de keuken binnen (sprinkhanen, kakkerlakken) en spint ’s avonds heerlijk naast mijn kussen. Echt hartstikke gezellig.

In de weekenden gelukkig nog steeds tijd om te genieten van Afrika’s schoon. Vorig weekend nog lekker gekanood in een prachtig natuurreservaat. En dit weekend sinds lange tijd weer gegaloppeerd op een prachtig wit paard over het strand. Daarna Xhosa maaltijd gegeten bij het licht van een gigantische volle maan. Magnifiek!

Inmiddels is Lodewijk op het computerhoesje in slaap gevallen. Het eten ruikt in de keuken en ik ga me zo nog voorbereiden op het kliniekbezoek voor morgen: Majola clinic. Op een uurtje rijden vanaf hier.

Geniet lekker daar van de eerste lentedagen in Nederland.

Bregje